ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਚੰਗੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕੀ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਨਸਿਕ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਖੁਰਾਕ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਇਹ ਇੱਕ ਸਥਾਪਤ ਤੱਥ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ, ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟਾ ਵੀ।  ਹਰ ਕੋਈ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਬੌਧਿਕ-ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਜਾਂ ਨਿਉਰੋਲੋਜਿਸਟ  ਦੁਆਰਾ, ਕੋਈ  ਇਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ – ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਯੋਗ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ, ਤਣਾਅ ਦੇ ਆਮ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ, ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸੰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ, ਸੁਤੰਤਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਉਣਾ;  ਅਤੇ  ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ, ਇਹ ਸਭ ਚੰਗੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਲਈ, ਅਤੇ  ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਜਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ,ਚੰਗੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ, ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਾਡੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮਿਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ?
ਅਨੰਦਮਈ ਜਿੰਦਗੀ ਜੀਉਣਾ ਇਸਦਾ ਉੱਤਰ ਹੈ।
ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਉਸਦੇ ਹੁਕਮ, ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ  ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਵਿਛੋੜਾ ਹੈ। ਅਨੰਦਮਈ ਜਿੰਦਗੀ ਜੀਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਰੱਬ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਰੱਬ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਲਈ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਉਹੋ ਗੁਣ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਰੱਬ ਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਰੱਬ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਗੁਣ ਕੀ ਹਨ?
ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇੰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ-
http://www.gurugranthdarpan.net (page 1)
ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ
ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਹੋਂਦ ਵਾਲਾ’ ਹੈ ਜੋ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਰਚਨਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਭ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਹੈ, ਭੈ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਵੈਰ-ਰਹਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੂਪ ਕਾਲ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ, (ਭਾਵ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਨਾਸ-ਰਹਿਤ ਹੈ) , ਜੋ ਜੂਨਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਕੇ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਘਾੜਤ ਘੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ (ਗੁਰਬਾਣੀ) ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ, ਜਪਣਾ, ਸੁਣਨਾ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪਵੇਗਾ।
http://www.gurugranthdarpan.net
(page 1219) ਸਾਰਗ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਆਇਓ ਸੁਨਨ ਪੜਨ ਕਉ ਬਾਣੀ ॥
ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿ ਲਗਹਿ ਅਨ ਲਾਲਚਿ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਪਰਾਣੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ਹੇ ਭਾਈ! (ਜਗਤ ਵਿਚ ਜੀਵ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਸੁਣਨ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਸਤੇ ਆਇਆ ਹੈ (ਇਹੀ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਅਸਲ ਜਨਮ-ਮਨੋਰਥ) । ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਾਣੀ (ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ) ਨਾਮ ਭੁਲਾ ਕੇ ਹੋਰ ਲਾਲਚ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ ਵਿਅਰਥ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।1। ਰਹਾਉ।l
ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ, ਜਪਣ, ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।
http://www.gurugranthdarpan.net (page 611)
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਕਰਿ ਇਸਨਾਨੁ ਸਿਮਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨਾ ਮਨ ਤਨ ਭਏ ਅਰੋਗਾ ॥ ਕੋਟਿ ਬਿਘਨ ਲਾਥੇ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾ ਪ੍ਰਗਟੇ ਭਲੇ ਸੰਜੋਗਾ ॥੧॥ ਪ੍ਰਭ ਬਾਣੀ ਸਬਦੁ ਸੁਭਾਖਿਆ ॥ ਗਾਵਹੁ ਸੁਣਹੁ ਪੜਹੁ ਨਿਤ ਭਾਈ ਗੁਰ ਪੂਰੈ ਤੂ ਰਾਖਿਆ ॥ ਰਹਾਉ ॥ 
ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁਝ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ –
ਨਾਮ –   ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ, ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ (ਸ਼ਬਦ), ਪੰਗਤੀ (ਤੁਕ) ਨਾਮ ਹੈ।
ਨਾਮ ਜਪਣਾ  – ਆਪਣੀ ਰਸਨਾ ਨਾਲ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਉਚਾਰਨਾ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਸੁਨਣਾ ।  ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਂ ਸਮੂਹਕ (ਸੰਗਤੀ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਨਾਮ ਜਪਣ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ – ਸ਼ਾਤ ਚਿੱਤ ਹੋ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਰਥ, ਭਾਵ ਅਰਥ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਚਾਰ (ਰਹਾਉ) ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਯਾਦ ਕਰਨਾ।
ਨਾਮ ਧਿਆਨ –  ਗੁਰਬਾਣੀ’ ਦੀ ਕਸਵੱਟੀ ਤੇ, ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਜੀਵਨ-ਸਫਰ ਨੂੰ ਅਨੰਦਮਈ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਚੇ ਨਾਲ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਲਈ ਸਵੈ-ਪੜਚੋਲ ਕਰਨਾ, ਰੱਬੀ ਗੁਣਾਂ ਭਰਪੂਰ ਆਚਰਣ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਸ ਨਿਸ਼ਚੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ  ਦੁਆਰਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਨਾਮ ਧਿਆਨ ਹੈ।
ਮਨ
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਵਿਗਿਆਨਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨ ਦੀ  ਕੋਈ ਇੱਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਨਿਉਰੌਲੋਜਿਸਟ ਸਰੀਰਕ ਅਧਾਰ ਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਰਸਾਇਣਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ 
ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਦੀ ਸਹੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਮਨ ਬਾਰੇ ਇੰਝ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ –
http://www.gurugranthdarpan.net (page 441)
ਮਨ ਤੂੰ ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੁ ਹੈ ਆਪਣਾ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣੁ ॥ ਮਨ ਹਰਿ ਜੀ ਤੇਰੈ ਨਾਲਿ ਹੈ ਗੁਰਮਤੀ ਰੰਗੁ ਮਾਣੁ ॥ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣਹਿ ਤਾਂ ਸਹੁ ਜਾਣਹਿ ਮਰਣ ਜੀਵਣ ਕੀ ਸੋਝੀ ਹੋਈ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਏਕੋ ਜਾਣਹਿ ਤਾਂ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਨ ਹੋਈ ॥ ਮਨਿ ਸਾਂਤਿ ਆਈ ਵਜੀ ਵਧਾਈ ਤਾ ਹੋਆ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਇਉ ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਮਨ ਤੂੰ ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੁ ਹੈ ਅਪਣਾ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣੁ ॥੫॥
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮਨ ਨੂੰ  ਬਿਲਕੁਲ ਰੱਬ ਦਾ ਹੀ ਰੂਪ  ਦੱਸਿਆ ਹੈ। # ਰੱਬ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਸਾਰਾ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਕੇਵਲ ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ (voluntry) ਅੰਗਾਂ ਤਕ ਹੈ।# ਰੱਬ ਆਪਣੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ (ਹੁਕਮ) ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੇਰਾ ਮਨ ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਕ /ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ / ਡਰਾਈਵਰ (ਹੁਕਮੀ) ਹੈ।
ਸਾਡੇ ਜਨਮ ਲੈਣ ਤੋਂ ਲੈਕੇ,  ਸਾਡਾ ਮਨ ਚੌਗਿਰਦੇ ਤੋਂ  ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ (ਇਨਪੁਟ) ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ, ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਇਨਪੁਟ ਨੂੰ  ਉਹ (ਪਰੋਸੈਸ) ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ (ਸਟੋਰ) ਯਾਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਨਾਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਅਸੀਂ ਮੱਥੇ ਲਿਖੇ ਲੇਖ/ ਪੂਰਬਲੇ ਲੇਖ / ਭਾਗ / ਪੂਰਬਲੇ ਸੰਸਕਾਰ  ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਕ ਵਾਰ ਬਣੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ।
ਮਨ ਦੇ ਹੋਰ ਗੁਣ –
1. ਰੱਬੀ ਨਾਮ ਜਾਣੀ ਕਿ ਰੱਬੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਗੁਣ-ਗਾਇਨ, ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਖੁਰਾਕ/ਸਫਰ-ਖਰਚਾ ਹੈ।
http://www.gurugranthdarpan.net
(Page 756)
  ਮਨ ਕਾ ਤੋਸਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹੈ  ਹਿਰਦੈ ਰਖਹੁ ਸ੍ਮਾਲਿ ॥
ਏਹੁ ਖਰਚੁ ਅਖੁਟੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਬਹੈ ਨਾਲਿ ।।੨੮॥
ਹੇ ਭਾਈ! ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਾਸਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਖੁਰਾਕ/ਸਫ਼ਰ-ਖ਼ਰਚ ਹੈ। ਇਸ ਸਫ਼ਰ-ਖ਼ਰਚ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੋ। ਇਹ ਖ਼ਰਚ ਕਦੇ ਮੁੱਕਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਦੱਸੇ ਰਸਤੇ ਉਤੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਦਾ ਲਈ ਸਾਥ ਬਣਾਂਦਾ ਹੈ।੨੮।
2. ਜੋ ਵੀ (ਇਨਪੁਟ) ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ, ਸਾਡਾ ਮਨ ਚੌਗਿਰਦੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਉਸਨੂੰ (ਪਰੌਸਿਸ) ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਕੇ, ਸਾਡੇ ਅੰਗਾਂ / ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਉਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
http://www.gurugranthdarpan.net
(Page 755)
ਏ ਮਨ ਜੈਸਾ ਸੇਵਹਿ ਤੈਸਾ ਹੋਵੇ ਤੇਹੇ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥
ਆਪਿ ਬੀਜਿ ਆਪੇ ਹੀ ਖਾਵਣਾ ਕਹਣਾ ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥੭॥ 
 ਹੇ (ਮੇਰੇ) ਮਨ! ਤੂੰ ਜਿਹੋ ਜਿਹੇ ਦੀ ਸੇਵਾ-ਭਗਤੀ ਕਰੇਂਗਾ, ਉਹੋ ਜਿਹੇ ਕਰਮ ਕਮਾ ਕੇ ਉਹੋ ਬਣ ਜਾਇਂਗਾ। (ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਇਹ ਨਿਯਮ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵ ਨੇ ਇਸ ਕਰਮ-ਭੂਮੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ) ਆਪ ਬੀਜ ਕੇ ਆਪ ਹੀ (ਉਸ ਦਾ) ਫਲ ਖਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ।੭।
3. ਸਾਡੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।  ਇਹ ਰੋਗ, ਨਾਮ ਦੇ ਖੁਰਾਕ  (ਇੰਨਪੁੱਟ) ਨਾਲ ਠੀਕ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
http://www.gurugranthdarpan.net
(Page 274)
ਸਰਬ ਰੋਗ ਕਾ ਅਉਖਦੁ ਨਾਮੁ ॥ ਕਲਿਆਣ ਰੂਪ ਮੰਗਲ ਗੁਣ ਗਾਮ ॥ 
ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਾਰੇ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਦਵਾਈ ਹੈ,  ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਉਣੇ ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਤੇ ਸੁਖ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ।
4.ਮਨ ਦਾ ਭਟਕਣਾ
term=Mind+wandering+%2F+Joshua+Sheferd
ਜੋਸ਼ੁਆ ਸ਼ਫਰਡ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ –
“ਜਦੋਂ ਸਾਡਾ ਮੌਜੂਦਾ ਟੀਚਾ ਨਾਕਾਫ਼ੀ-ਫਲਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੋਧ-ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇੱਕ ਨਵੇਂ, ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਟੀਚੇ ਦੀ ਭਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਵੀਂ ਭਾਲ ਹੀ  ਮਨ ਭਟਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।”
ਇਸ ਲਈ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਭਟਕਣਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ – ਆਪਣੀ  ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੋ ਜਾਂ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ  ਆਪਣਾ  ਮੁੱਖ ਮਿਸ਼ਨ  ” ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਦੁਆਰਾ ਅਨੰਦਮਈ  ਜਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰਨਾ” ਯਾਦ ਕਰੋ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਮਿਸ਼ਨ ਵਜੋਂ “ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ” ਅਤੇ  ‘ਤੇ ਇਕ ਵਰਕਰ ਵਾਸਤੇ ਉਸਦਾ  ਮੁੱਖ ਮਿਸ਼ਨ “ਕਿਰਤ ਕਰਨ ” ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨਾ ਹੋਵੋਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡਾ ਮਨ ਹਥਲੇ ਟੀਚੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਭਟਕੇਗਾ।
ਸਿਹਤ ਉੱਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ –
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਮਨ ਦੀ  ਖੁਰਾਕ ਰੱਬੀ ਨਾਮ, ਰੱਬੀ ਗੁਣ ਹਨ।
ਉਦੋਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ  ਮਨ ਨੂੰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ (ਇੰਨਪੁੱਟ) ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਟੌਡ ਫੁੱਲਸਟਨ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਗਸਤ 2017 ਵਿਚ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਐਂਡੋਕਰੀਨੋਲੋਜੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਲਕੋਹਲ ਦਾ ਸੇਵਨ, ਤੰਬਾਕੂਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਮੋਟਾਪਾ ਵਰਗੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਵਿਕਾਰ,  ਮਨੁਖ ਦੀ ਪਰਜਨਣ-ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦੇ ਐਪੀਜੀਨੋਮ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖਤਰੇ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਰੈਫ- ਐਂਡੋਕਰੀਨੋਲੋਜੀ ਵਾਲੀਅਮ 234 ਅੰਕ 2 (2017) ਦਾ ਜਰਨਲ।
ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਕਸਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ।
ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਇਕ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਹੈ।  ਖੋਜ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਐਂਡੋਰਫਿਨਸ ਨਾਮਕ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣ ਬਣਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਮਾੜੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਸੀਂ  ਕਸਰਤ ਦੇ ਸਧਾਰਣ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹੁਣ ਐਂਡੋਰਫਿਨ ਦੀ ਆਮ ਖੁਰਾਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹੀ।  ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਚਿੰਤਾ, ਤਣਾਅ ਵੱਲ ਧੱਕ ਦੇਵੇਗਾ ਜਦ ਤਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਸਰਤ ਕਰੀਏ ਤੇ  ਜਾਂ ਫਿਰ  ਆਪਣੇ ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਨ ਨੂੰ ਨਾਮ ਜਪਣ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦੇਈਏ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ, ਮਨ ਨੂੰ ਰੱਬੀ ਨਾਮ ਦੀ  ਖੁਰਾਕ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੂਜੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਜੀ ਨੇ, ਇਲਾਕਾ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਦੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਅਖਾੜੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।  ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਲ-ਅਖਾੜਾ ਸਾਹਿਬ ਹੁਣ ਉਥੇ ਹੈ।
ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤਲਵਾਰਬਾਜੀ, ਪਹਿਲਵਾਨੀ ਅਤੇ ਵਧੀਆ  ਘੋੜਸਵਾਰ ਬਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ।
https://www.britannica.com/biography/Hargobind
ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਸਿਖਰ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪਾਕੇ, ਰੱਬੀ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੱਜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ ਤੇ  ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹੈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਜੁਲਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ, ਬਾਹਰੀ ਤੌਰ ਤੇ।
ਅਨੰਦਮਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਊਣ ਲਈ ਅਤੇ ਰੱਬ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਮ ਜਪਣ, ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਣ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਤੋਂ ਮਨਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰੱਬ ਸੰਪੂਰਨ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖੋਟ/ਅਧੂਰਾਪਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।  ਜੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਅੰਗ ਜਾਂ ਅੰਗ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਇਸ ਨੂੰ ਅਨੁਸਾਰੀ ਅੰਗ (ਵੈਸਟੀਜੀਅਲ ਔਰਗਨ) ਬਣਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ  ਜਾਂ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਰਸੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹਟਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਕੰਮ ਰੱਬ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਰੱਖਣੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਉਸਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨਣਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਅੱਖ ਵਿੱਚ ਝਿੱਲੀ (ਨਿਕਟੀਟੇਟਿੰਗ ਮੈਂਬਰੇਨ) ਅਜੇ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਫ ਕਰਦੀ
ਹੈ ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਅੱਖ ਵਿੱਚ ਇਹ ਝਿੱਲੀ ਹੁਣ ਵੈਸਟੀਜੀਅਲ ਔਰਗਨ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਵਾਲ ਨੂੰ ਵੀ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਚਮੜੀ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 5 ਮਿਲੀਅਨ ਜਾਣੀ ਪੰਜਾਹ ਲੱਖ ਵਾਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫੌਲੀਕਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਹਰ ਇਕ
ਫੌਲੀਕਲ ਵਿਚ ਵਾਲ ਬਣਾਉਣ  ਵਾਲੀਆਂ ਗਲੈਂਡ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਟੈਮ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਟੈਮ ਸੈੱਲ ਚਮੜੀ ਦੇ ਜਖਮਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਠੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰੇਕ ਸੂਖਮ ਤੋਂ ਸੂਖਮ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਇਕ ਖਾਸ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਵਿਗਾੜੋ।
       ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਖਾਓ, ਪਹਿਨੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੇ ਸਰੀਰ ਰੋਗੀ ਹੋਏ। ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧੀ ਹਰ ਗੁਰਸਿੱਖ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਰਤਣੀ ਹੈ।
ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ। 
a chapter from my eBook, I think you might like it – “LIVE A BLISSFUL LIFE: THIRD EDITION” by Karnail Singh.
Start reading it for free: https://amzn.in/0mZEWWd